maagpijn

maagpijn: 10 praktische tips & nuttige informatie

1

Maagklachten

Ongeveer één op de vier Nederlanders heeft wel eens last van zijn maag. Er bestaan diverse klachten die betrekking kunnen hebben op de maag: van brandend maagzuur tot misselijkheid en braken, pijn in de bovenbuik of achter het borstbeen en het zogenaamde opboeren. Wanneer men gaat bloedbraken of een acute en hevige pijn in de buik krijgt, kan er sprake zijn van ernstige maagklachten.

Je kunt maagklachten onderverdelen in aspecifieke of functionele maagklachten, een overgevoelige maag, en bijzondere maagproblemen als een maagzweer, maagperforatie of maagbloeding.

Aspecifieke of functionele maagklachten zijn klachten waar geen duidelijke oorzaak is aan te wijzen. De klachten bestaan vooral uit maagpijn (pijn in de bovenbuik), misselijkheid en een opgeblazen gevoel en brandend maagzuur.

Een gevoelige maag kan leiden tot maagklachten. De patiënt heeft in dat geval een verhoogde gevoeligheid voor prikkels vanuit het maag-darmkanaal. Een gevoelige maag kan door middel van een onderzoek worden vastgesteld. In de maag wordt een ballon ingebracht en geleidelijk gevuld met lucht. Patiënten met een gevoelige maag voelen de opgeblazen ballon sneller dan een persoon met een normale maag. De oorzaak van een overgevoelige maag is niet bekend.

Wanneer je langer dan drie maanden last hebt van maagklachten is er sprake van chronische klachten. Wanneer je veel last hebt van je maag en je maakt je ongerust over de pijn is het verstandig naar de huisarts te gaan en niet te lang daarmee te wachten.

Ga in ieder geval naar de huisarts:
  • Als de maagklachten erger worden, of als de pijn uitstraalt naar armen, kaken of rug
  • Als het voedsel niet goed door de slokdarm lijkt te gaan of als je bij het slikken pijn voelt
  • Bij bloed braken of een zwarte ontlasting
  • Bij extreme vermoeidheid en plotseling gewichtsverlies en verminderde eetlust
  • Als er eerder aandoeningen aan de maag zijn geconstateerd en behandeld
  • Als je ouder bent dan 45 jaar en nog niet eerder maagklachten hebt gehad
  • Als een voorgeschreven middel tegen maagklachten niet blijkt te helpen

Bij brandend maagzuur

Bij brandend maagzuur voel je een brandend gevoel achter het borstbeen (soms ook in de keel). Soms komt er zure maaginhoud naar boven in de slokdarm. Je kunt het soms proeven. De wand van de maag beschermt het orgaan tegen het zuur met een speciaal laagje. De slokdarm heeft dat speciale laagje niet. Als er vaak maagzuur naar boven komt, zal de slokdarm op den duur beschadigd raken. Op dat moment zul je dat merken: slikken wordt pijnlijk.

Het voedsel gaat door de slokdarm naar de maag. Tussen beide organen zit een sluitspier die werkt als een klepje. Het voedsel hoort van slokdarm naar maag te gaan en niet omgekeerd. Door het klepje kan het voedsel normaal gesproken niet meer terug de slokdarm in. Dit gebeurt echter wel als de sluitspier niet goed werkt of als de druk in de buik te hoog is. Die druk kan veroorzaakt worden door overgewicht, zwangerschap, knellende kleding, een zware maaltijd of plotseling bukken of liggen.

De werking van de sluitspier kan door het gebruik van bepaald voedsel verslechteren. Koffie, chocola, alcohol, roken en bepaalde medicijnen zijn voorbeelden. Ook lichamelijke gebreken kunnen ertoe bijdragen, bijvoorbeeld een breuk in het middenrif. Te snel eten of het drinken van koolzuurhoudende frisdrank kan opboeren veroorzaken.

Om de klachten van brandend maagzuur te verminderen is het belangrijk de druk in de buik te minimaliseren. Draag daarom geen knellende kleding. Pas je houding aan. Buk door de knieën te buigen en vermijd zwaar tillen. Wanneer er sprake is van overgewicht, helpt het om af te vallen (desnoods met hulp van een diëtist). Schrap het gebruik van alcohol en nicotine en wees voorzichtig met scherp gekruid of vet eten en koolzuurhoudende dranken. Neem vijf kleine maaltijden verspreid over de dag in plaats van drie grote maaltijden. Soms helpt het om het hoofdeinde van het bed te verhogen. Je kunt dit bewerkstelligen met klossen (thuiszorg) of een kussen onder het matras. Wanneer je drie uur voor het slapengaan niets meer hebt gegeten, is de maag leeg waardoor kans op brandend maagzuur bijzonder klein is.

Het gebruik van sommige medicijnen kan brandend maagzuur veroorzaken. Lees de bijsluiter altijd goed door. Je kunt ook bij de apotheek middelen tegen brandend maagzuur krijgen. Gebruik deze middelen niet te lang achter elkaar. Mochten deze middelen niet helpen, ga dan naar de huisarts.

Buikgriep

Buikgriep is een ontsteking aan het maag-darmkanaal. De medische vakterm voor buikgriep is gastro-enteritis. Buikgriep loop je op door besmetting met virussen, bacteriën en parasieten. Ieder jaar krijgt het virus minstens 4,5 miljoen Nederlanders te pakken.

Buikgriep is een vervelende ziekte. Je moet constant naar het toilet. Buikgriep bestaat uit overgeven en heftige diarree. Meestal duren de klachten slechts een paar dagen.

De meeste ziektemakers (virussen, bacteriën en parasieten) die buikgriep veroorzaken verspreiden zich via de ontlasting naar de mond. In de ontlasting en het braaksel van een besmet persoon bevinden zich miljoenen virusdeeltjes. Iemand met vieze handen waar minuscule restjes braaksel of ontlasting aan zitten, kan dus makkelijk een ander besmetten. Je hebt namelijk maar heel weinig nodig om geïnfecteerd te raken.

Wanneer je hersteld bent van de buikgriep, kan het virus nog enkele dagen verspreid worden via je ontlasting. Op plaatsen waar veel mensen van hetzelfde toilet gebruik maken, is de kans op besmetting groter, op scholen, verpleeghuizen en verzorgingshuizen bijvoorbeeld.

Je kunt besmetting voor een groot deel verhinderen door een goede hygiëne. Was je handen goed na ieder bezoek aan het toilet. Bedenk dat ook de deurknop en de lichtknop van het toilet geïnfecteerd kunnen zijn. Maak deze dus extra schoon als je een huisgenoot met buikgriep hebt.

Wanneer je toch besmet bent met het virus kun je het best gewoon uitzieken. Na een paar dagen zijn de klachten (diarree, overgeven) weer verdwenen. Drink veel om uitdroging tegen te gaan. Neem liever geen diarreeremmers, omdat het virus dan langer in je lichaam blijft zitten.

Goede voeding

Sommige producten kunnen maagklachten veroorzaken of verergeren. Niet iedereen krijgt last van die producten, dat is heel persoonlijk. Chocolade is een voorbeeld, maar ook zuivelproducten staan er om bekend. Vermijd producten waar je maag gevoelig op reageert zoveel mogelijk. Wanneer je bepaalde voedingsmiddelen niet meer gebruikt, kunnen tekorten ontstaan. Dit kan ook weer leiden tot klachten. Reageer je bijvoorbeeld op zuivelproducten, neem dan contact op met een diëtist. Deze kan een persoonlijk voedingsadvies geven.

Wanneer je regelmatig maagklachten hebt, is het verstandig goede voeding te nemen. Eet gevarieerd, matig en vezelrijk. Gebruik voor het samenstellen van de maaltijden de “schijf van vijf” van het Voedingcentrum. Vermijd grote en vette maaltijden, en verspreid de maaltijden in kleinere porties over de dag. Eet op regelmatige tijden en neem de tijd voor de maaltijd. Kauw het eten goed. Neem drie uur voor het slapen gaan niets te eten.

Bepaalde producten staan erom bekend dat ze maagklachten veroorzaken. Koffie, pepermunt, chocolade, koolzuurhoudende dranken, pittig gekruid eten en vette voeding zijn hiervan voorbeelden. Ook gasvormende voedingsmiddelen als bonen, kool, ui en prei kun je beter met mate gebruiken. Soms verlicht een glas melk maagklachten, maar gebruik het beslist niet in grote hoeveelheden. Teveel melk kan de maagzuurproductie stimuleren.

Roken irriteert het maagslijmvlies. Alcohol werkt irriterend op het slijmvlies in de slokdarm en de maag. Naast goede voeding is het belangrijk voor een goede ontspanning te zorgen. Zorgen voor voldoende lichaamsbeweging is net zo essentieel. Het helpt ook om losse kleding te dragen. Snoer de buik niet te veel in.

Kinderen en buikpijn

Kinderen kunnen regelmatig last hebben van buikpijn. Bij veel kinderen is de buik (lees: maag) een zwakke plek. Wanneer er sprake is van spanningen, uit zich dat in dat geval direct in maagklachten. Ongezonde voeding en lichamelijke problemen kunnen daarbij ook de veroorzakers van maagklachten zijn. Uit onderzoek is gebleken dat in iedere klas ongeveer drie tot zes kinderen last hebben van buikpijn.

Je kunt spreken van een chronische buikpijn of chronische maagklachten als je kind drie maanden achter elkaar minstens één keer per maand klaagt over maagklachten. De klachten moeten dan wel van dien aard zijn dat ze het kind belemmeren de dagelijkse dingen te doen, bijvoorbeeld naar school gaan. Een chronische buikpijn kan veroorzaakt worden door voedselovergevoeligheid of voedselallergie.

Wanneer het kind plotseling maagklachten krijgt, kan er sprake zijn van een ontsteking, bijvoorbeeld een blaasontsteking, blindedarmontsteking, maagvliesontsteking of een infectie (buikgriep of diarree).

Klaagt je kind over een pijn rond de navel, dan kunnen de klachten veroorzaakt worden door spanningen en emoties. Het komt veel voor bij acht tot veertien jarigen. Zit de pijn verder van de navel af en gaat het gepaard met verstopping of afwisselend diarree, slijm bij de ontlasting of kramp die verdwijnt na het poepen, dan kan er sprake zijn van het prikkelbare darmsyndroom.

Zorg ervoor dat je kind regelmatig, gezond (vezelrijk) en gevarieerd eet. Laat het kind het ontbijt niet overslaan. Geef je kind veel te drinken. Vertel het kind dat het belangrijk is om de stoelgang niet uit te stellen. Een goede hygiëne (handen wassen na toiletbezoek bijvoorbeeld) voorkomt veel problemen.

Ga bij twijfel altijd met je kind naar de huisarts.

Luie of gevoelige maag

Veel maagklachten ontstaan door een luie of overgevoelige maag. Het zijn klachten die ontstaan uit stoornissen of afwijkingen die niet anatomisch aanwijsbaar zijn.

Symptomen van een luie maag zijn klachten als druk op de maag, opgeblazen of (snel) een vol gevoel, oprispingen, opboeren, misselijkheid en soms braken (na het eten). Een luie maag is een maag die niet goed functioneert. Er is sprake van een storing in de bewegingen van de maag. Normaal beweegt de maag zodra er voedsel in komt. Het voedsel dat in de maag terecht komt, wordt met behulp van de maagspieren gekneed en vermengd met de zure maagsappen. Als deze werking verstoord is, zal het voedsel niet goed fijngemalen worden en blijft het langer in de maag dan bij een normaal functionerende maag. Het maagzuur kan al die tijd inwerken op de maagwand en al gauw kunnen maagklachten ontstaan. Bij een luie maag spreekt men ook wel van een vertraagde maagontlediging.

Wanneer de arts vermoedt dat de maagklachten voortkomen uit een luie maag zal hij een maagontledigingsonderzoek voorstellen. Met dit onderzoek kan vastgesteld worden hoe lang de maag nodig heeft om het voedsel te verwerken en met welke snelheid de maag het voedsel transporteert naar de twaalfvingerige darm. Het is niet bekend welke factoren een luie maag veroorzaken. Het is wel bekend dat sommige medicijnen kunnen bijdragen aan een vertraging van de maagwerking, waaronder kalmeringspillen. De maag werkt trager als men gespannen is, dus stress zou ook een oorzaak kunnen zijn. Mensen met suikerziekte lopen ook meer risico.

Bij een overgevoelige maag is men overgevoelig voor prikkels uit het maag-darmkanaal. De patiënt voelt zich sneller opgeblazen bij een mindere maagvulling dan een gezond persoon zou ervaren. De oorzaak van de overgevoeligheid is onbekend. Er zijn aan het slijmvlies van de maag en slokdarm geen afwijkingen te zien. Het is daarom niet eenvoudig de diagnose gevoelige maag te stellen. Het is onduidelijk of de overgevoeligheid komt door een verhoogde overgevoeligheid van de receptoren (zenuwen) in de maagwand zelf of op een versterkte waarneming van de in de hersenen ontvangen prikkels vanuit de maag.

Een maagzweer

Bijna één op de tien Nederlanders heeft een maagzweer. Vooral de mannen tussen de dertig en vijftig jaar lopen risico. Maagzweren worden veroorzaakt door een bacil, de Helicobacter Pylori. Ongezond eten en stress maken je erg ontvankelijk voor deze bacil. Ook erfelijke aanleg speelt een belangrijke rol.

Een maagzweer openbaart zich als een knagende, branderige pijn. Misselijkheid en braken horen erbij. De naam maagzweer wordt gebruikt voor een zweer in de maag, maar ook voor een zweer in de twaalfvingerige darm. Dit laatste is het begin van de dunnen darm, waar het voedsel als eerste terecht komt als het maag verlaat.

De maag is opgebouwd uit drie lagen. Een maagzweer is een ronde of ovale wond in de darm- of maagwand. Meestal ontstaan de zweren in de twaalfvingerige darm. De wonden zijn meestal oppervlakkig, maar kunnen ook dieper worden. Er ontstaat in dat geval de kans dat de maag of darm geperforeerd wordt. Hierdoor kunnen levensgevaarlijke bloedingen ontstaan. De maag produceert veel zuur om het voedsel te verteren. De wand van de maag is bedekt met maagslijmvlies om deze te beschermen tegen het zuur. Als het slijmvlies door een zweer plaatselijk verdwenen is, werkt het zuur in op de wanden van het spijsverteringskanaal. Hierdoor ontstaan nieuwe zweren. Door de gaten liggen de zenuwen in de bindweefsellaag onbeschermd. Wanneer het zure maagsap met de zenuwen contact maakt, ervaart de patiënt dit als hevige pijn.

Maagzweren kunnen tegenwoordig goed behandeld worden met antibiotica en een maagzuurremmer. De antibiotica zorgt dat de bacil Helicobacter Pylori verdwijnt. De maagzuurremmer bevordert de genezing van de zweren. Soms kan de aanwezigheid van de bacil niet worden aangetoond. In dat geval wordt alleen een maagzuurremmer gegeven.

Met maagpijn bij de arts

Wanneer je langere tijd rondloopt met maagklachten, of je wordt overvallen door acute ernstige maagpijn, is het noodzakelijk de hulp van een arts in te schakelen.

De arts zal aan de hand van een opsomming van de klachten een diagnose stellen. De arts kan, afhankelijk van de ernst van de klachten, de patiënt doorverwijzen naar specialisten voor verder onderzoek. Er zal een bloedonderzoek of ontlastingonderzoek worden verricht, wanneer de huisarts vermoedt dat er sprake is van een infectie met de bacterie Helicobacter pylori.

Gastroscopie is een onderzoek waarbij verschillende oorzaken voor maagklachten kunnen worden onderzocht. Gastroscopie is een kijkonderzoek van de maag. De arts kan met behulp van een flexibele slang (gastroscoop) de binnenbekleding van de slokdarm, de maag en het eerste deel van de twaalfvingerige darm bekijken. De arts kan het onderzoek alleen goed uitvoeren als de maag (en de slokdarm) leeg is. Voor een dergelijk onderzoek mag de patiënt daarom twaalf uur van tevoren niets meer eten of drinken. Tijdens het onderzoek kunnen monsters genomen worden door het weghalen van stukjes weefsel, die vervolgens in het laboratorium verder worden onderzocht.

Aspecifieke of functionele maagklachten zijn niet eenvoudig gericht te behandelen. Het advies van de arts zal meestal bestaan uit tips en adviezen die verlichting aan de klachten kunnen geven. Eventueel kan de arts medicijnen voorschrijven tegen de pijn. Bij klachten uit een overgevoelige maag is het niet ongebruikelijk dat een lage dosering van bepaalde antidepressiva wordt voorgeschreven.

Het is niet verstandig bij maagklachten vaak of snel te grijpen naar aspirine of ontstekingsremmende pijnstillers. Heb je het gevoel dat je een pijnstiller nodig hebt, overleg dit dan bij voorkeur eerst met de huisarts.

Opgeblazen en misselijk

Maagpijn of brandend maagzuur gaat vaak gepaard met een opgeblazen gevoel of misselijkheid. Je kunt ook alleen last hebben van een opgeblazen gevoel. Dat gebeurt bijvoorbeeld als de maag lang bezig is met het verteren van het voedsel. Misselijkheid wordt vaak veroorzaakt door te veel of te vet eten, veel drinken (alcoholgebruik), een virusinfectie of bepaald medicijngebruik.

De misselijkheid is een signaal van het lichaam. Meestal is misselijkheid niet ernstig. Misselijkheid wordt vaak gevolgd door braken. Misselijkheid kan een symptoom van een maagdarmaandoening zijn, maar dat hoeft niet. Het kan namelijk ook een aanwijzing voor een andere aandoening zijn, zoals migraine, voedselvergiftiging, middenooraandoening of zwangerschap. Als de misselijkheid gepaard gaat met braken en hevige pijn moet je direct een arts inschakelen.

Misselijkheid en buikpijn kunnen ook duiden op angst, spanningen en stress. Zo kan een bezoek aan de tandarts waar je erg tegenop ziet opeens leiden tot buikpijn en misselijkheid. Gelukkig verdwijnt het gevoel van misselijkheid daarna weer snel.

Je kunt tegen misselijkheid kun je (homeopathische) middelen krijgen bij de drogist of apotheek. Pas op met het regelmatig innemen van aspirine en ontstekingsremmende pijnstillers als ibuprofen en diclofenac.

Let bij maagpijn en misselijkheid op je eetgewoonten. Vermijd producten waar je last van krijgt, maar eet wel zo gevarieerd mogelijk. Zie voor goede voeding tip 5.

Zelfzorg bij maagpijn

Je spreekt van maagpijn als je een drukkende, zeurderige of stekende pijn voelt in de bovenbuik. Het is onmogelijk een indicatie te geven hoe heftig die pijn moet zijn, omdat ieder mens anders op pijn reageert. Maagpijn wordt vaak veroorzaakt door een ontsteking van het slijmvlies van de maag of de twaalfvingerige darm. Wanneer zure maaginhoud met de ontsteking in contact komt, voelt men pijn. Een verwaarloosde ontsteking van het slijmvlies kan uiteindelijk leiden tot een zweer in de maag of de twaalfvingerige darm. (Zie tip 6).

Je kunt proberen te achterhalen welke factoren invloed hebben op de maagklachten. Het wordt vaak veroorzaakt door voedsel die de maag niet goed verdraagt, bijvoorbeeld vet of sterk gekruid voedsel, zure of koolzuurhoudende dranken, koffie, chocolade of alcohol.

Wanneer je vaak last hebt van maagpijn en je bent een roker dan kun je overwegen met roken te stoppen. Door roken herstelt het slijmvlies van de maag zich namelijk minder snel.

Wanneer je maagpijn hebt, kan een glas warme melk soms de klachten verminderen. Je kunt een paracetamol als pijnstiller gebruiken. Neem liever geen andere soort pijnstillers, veel daarvan zijn irriterend voor de maag. Het kan ook helpen wat rustiger aan te doen. Wanneer er sprake is van overgewicht, helpt het ook om af te vallen. Eet veel vezels en drink veel water voor een goede stoelgang.

Tips & Reacties

  • Gember

    Probeer bij brandend maagzuur of gemberbolletjes uit de koelkast het kunnen verhelpen. Eén of twee bolletjes fijnkauwen en inslikken, en het brandje is soms geblust.
    Tip van Mw. G. Krikken op 9 mei 2012
  • Cola tijdens eten

    Mij helpt het om tijdens het avondeten een glas cola te drinken (geen light): door de combi van suikers en koolzuur lijkt het wel of je maag wordt opgewekt om extra hard zijn best te doen. Hierdoor verminderen de klachten. Je bent dan wel een paar minuten aan het boeren, maar liever dat dan de hele avond buikpijn.
    Tip van chantal op 29 augustus 2010

Deel je eigen tip over maagpijn

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!